SøkInkluderande digitalisering i Danmark
«Kommuniser så alle forstår det» er eitt av seks prinsipp som skal hjelpe offentlege verksemder i Danmark å digitalisere på ein ansvarleg og inkluderande måte.
AV TORUNN REKSTEN
(Publisert: 18.11.24)
Ifølgje den norske digitaliseringsstrategien fell rundt 850 000 menneske heilt eller delvis utanfor i den digitale kvardagen. Klart språk er eit viktig verktøy i arbeidet med å inkludere alle.
31. oktober 2024 var 300 entusiastiske danskar frå offentlege verksemder og interesseorganisasjonar samla til konferanse om digital inkludering i København. Språkrådet i Noreg var invitert for å snakke om det norske klarspråksarbeidet, språklova og den internasjonale standarden for klarspråk (ISO 24495-1).
Dette er prinsippa
Dette er dei seks prinsippa for inkluderande digitalisering i Danmark – i Språkrådets litt frie omsetting:
1. Tenk over konsekvensane av digitaliseringa.
2. Design løysingar for alle.
3. Kommuniser så alle forstår det.
4. Hjelp innbyggarane med dei digitale gjeremåla deira.
5. Hjelp dei som hjelper andre.
6. Tilby brukande alternativ.
Prinsippa er utarbeidde av Digitaliseringsstyrelsen og organisasjonane for danske kommunar og regionar. Du kan lese meir om prinsippa på nettsidene til Digitaliseringsstyrelsen.
Kommuniser så alle forstår det
Prinsippa er supplerte med ei utdjupande rettleiing. Om prinsippet «Kommuniser så alle forstår det» heiter det:
Den digitale udvikling har øget skriftligheden af kontakten mellem borgerne og det offentlige. Det er problematisk, når hver sjette har svage læsefærdigheder. Andre har kognitive vanskeligheder og kan fx have svært ved at fokusere eller skabe overblik over større mængder af information. […]
Vi bør som myndigheder kommunikere i et lettilgængeligt sprog og udnytte de digitale muligheder til at understøtte, at flest muligt forstår den offentlige kommunikation. Det gavner borgernes tryghed i kontakten med det offentlige og det kan mindske behovet for support og hjælp. Det giver værdi for alle.
Eitt av råda for å omsette prinsippet til praksis er å skrive til mottakarane, ikkje om dei:
Det er vigtigt at skrive modtagerorienteret og at være opmærksom på sine målgrupper. Vær konkrete om, hvad det betyder i praksis, og del erfaringer med at praktisere det. Fokusér på borgernes reelle informationsbehov og udelad information, der ikke er nødvendig i konteksten. Hjælp modtagerne med at forstå budskabet og sæt dem i stand til at handle.
Andre råd er å skrive korte oppsummeringar av hovudinnhaldet, bruke visuelle verkemiddel for å støtte den skriftlege kommunikasjonen og å brukarteste.
Klart språk og digital inkludering i Noreg framover
At klart språk er eit viktig verktøy i arbeidet med digital inkludering, har også norske styresmakter visst lenge. Den nye nasjonale digitaliseringsstrategien «Fremtidens digitale Norge», som kom 26. september 2024, slår fast at det følger eit stort ansvar og store utfordringar med digitaliseringa, og at klart språk er eit prioritert innsatsområde:
Tjenester bør utvikles basert på standarder for universell utforming, innebygd personvern og innebygd diskrimineringsvern. Det er også viktig å bruke mer inkluderende design og klart språk i utviklingen av digitale tjenester.
Også Handlingsplan for auka inkludering i eit digitalt samfunn (lenka går til regjeringa.no) frå 2023 slår fast at klart språk er naudsynt for at alle skal kunne ta i bruk digitale tenester:
For at alle innbyggarane, inkludert menneske med nedsett funksjonsevne, skal kunne ta i bruk digitale tenester frå det offentlege og privat sektor, må dei digitale løysingane vere universelt utforma og bruke klart språk utan for mykje framandord og fagterminologi.
Vidare inneheld planen dette konkrete tiltaket for arbeidet med brukarvennlege digitale tenester:
- Styrke arbeidet med klart språk for å få betre digitale tenester og auka systemforståing
- Styrke klarspråkarbeidet i stat og kommune i samarbeid med KS, Digdir og Språkrådet
- Rettleie verksemder i bruk av metodikk om klart språk som verktøy i digitaliseringsprosjekt og i prinsippa for klart språk i digitale tenester
- Bidra til kompetanseheving og informasjonsformidling om ressursar og rettleiingsmateriell som bidreg til klart språk i digitale løysingar, brevtekstar og annan informasjon frå det offentlege
