ordbøkene.no logoordbøkene.no SøkeikonSøk
ordbøkene.no logoordbøkene.no

Eplekjekk

Spørsmål

Kva er det eigentleg å vera eplekjekk, og kva er opphavet til ordet?

Svar

Ein som er eplekjekk, er i kjekkaste laget, anten så sunn, frisk eller kvikk at det er litt kvalmande, eller bråkjekk og freidig. Folk legg litt ulike ting i ordet. Leddet eple har truleg med friskleik å gjera (jf. eplefrisk).

Ordet er mykje brukt i skrift frå 1990-åra, men er kjent frå munnleg bruk tidlegare. I 1991 skreiv Arne Hjeltnes i A-magasinet:

Jeg foretrekker burgunderrøde NSB-tog i horisonten fremfor veier fulle av eplekjekke firehjulstrekkere med skiboks på taket.

Det kjem nokså sikkert av svensk äppelkäck, med synonymet äppelhurtig, som var eit nytt ord i svensk i 1950-åra. I boka Nyord i svenskan från 40-tal till 80-tal er äppelhurtig forklart som ‘hurtfrisk, överdrivet sund och käck’, og det er oppgitt at det høyrer heime i kvardagsspråket.

Nedanfor er resultatet av eit søk i eit korpus hos Nasjonalbiblioteket. Diagrammet viser berre tilhøvet mellom ordfrekvensane i materialet. Friskfyraktig er eit eldre nærsynonym.

Om basen

Artiklene i svarbasen er skrevet av rådgivere i Språkrådets svartjeneste. Svarene er basert på spørsmål vi har fått på e-post og telefon de siste 10–15 årene. De fleste artiklene er satt sammen av flere spørsmål og svar om samme emne, og spørsmålsstillerne er anonymisert. Artiklene justeres når det er grunn til det. Alt innhold i svarbasen kan regnes som gyldig.

I de fleste artiklene finner du et kort svar i ingressen, altså det første avsnittet, som står med feit skrift. Ikke hopp over det! Resten av teksten i hver artikkel er for de ekstra interesserte og tålmodige.

Fant du det du lette etter?

Tilbakemeldingene brukes til å forbedre nettsiden, de besvares ikke. Språkspørsmål kan du sende til: sporsmal@sprakradet.no.